Güneş Yiyen Yeşil Aslan

Aylar önce kimyanın mistik atası olan simya hakkında yazılar okurken aşağıdaki resmi gördüm. Simyanın pek çok yer ve dönemde yasak olduğunu, simyacıların büyücü diye katledildiğini bildiğimden resmin anlamlı bir şifre olabileceğini düşündüm. Şifre olmasa bile simyadan bir şeyler anlatmalıydı. O zamanlar sürrealizmi başlatacak olanların dedelerinin dedeleri bile yaşamıyordu zaten :)

Resim üzerine biraz kafa yorunca güneşin; simyanın nihai hedefi olan altını simgelediğini düşündüm.
Onu ısıran da altınla tepkimeye giren bir şey olmalıydı ama altınla tepkime veren tek madde olarak bilinen ( aslında; en soy metallerden altının, asla tepkime vermez diye bilinen soygazlarla oluşturduğu bir madde bile var. Bkz: Tetraxenonogold(II)) Kral suyu ile alakasını göremedim çünkü kral suyu yeşil değildi. Aslanın yeşil rengi her şeyi mahvettiği için resmin neyi ifade ettiğini tam olarak çözemedim. En sonunda yeşil aslanın demir(II) sülfatı simgelediğini öğrendim ve gerisi çorap söküğü gibi geldi. Bütün kimyasallar ve tepkimeler ardı ardına yerine oturuyordu. Artık gördüğüm resim muhteşem bir anlamlar bütünüydü benim için. Bu, tablonun zahirinden çok daha derin bir güzellikti ve bu güzellik ancak kimya ile görülebilir.

Yeşil aslan daha önce dediğim gibi demir(II) sülfat ı nam-ı diğer "yeşil vitriol"ü simgeliyordu. Bu maddeyi kuru kuruya ısıtırsanız kükürt trioksit(SO3) gazı açığa çıkar.
FeSO4-> Fe2O3+SO2+SO3
O gazı suda çözerseniz sülfürik asit nam-ı diğer vitriol yağı(H2SO4) elde edersiniz.
SO3+H2O-> H2SO4
elde ettiğiniz sülfürik aside potasyum nitrat-güherçile(KNO3) eklerseniz nitrik asit-kezzap-aqua fortis(HNO3) oluşur.
KNO3+H2SO4-> KHSO4 + HNO3
Ve oluşan nitrik aside biraz sofra tuzu(NaCl) eklerseniz;
HNO3+NaCl-> HCl+NaNO3
nihayet simyacıların altını eritebilecek yegane sıvıları olan kral suyu-aqua regia (HCl/HNO3 karışımı) elde edersiniz.
Aşağıdaki resimde gördüğünüz üzere tepkimede altın tepkimeye girdikçe "kanıyor" ve sıvı kızıla kaçmaya başlıyor.

Bu tepkimeler karşı koyamadıkları merak ve keşif tutkusunun simyacılara harcattığı onca zamanın ve usanmadan yapılan binlerce denemenin ürünü. Bunca emeğin son ürünü olan kral suyu; hem kimseye yem olmayan altını "kanatmasıyla" hem de bunca zahmetli bir süreçten yaratılmasıyla "kral-regia" sıfatını hakediyor.

Son olarak 1200 yıl önce yaşamış, kimya adına pek çok şey ile birlikte kral suyunu da bulmuş olan ve "kimyanın babası" ünvanını kesinlikle hakeden Cabir bin Hayyan'ı da (avrupada: Geber) burada saygıyla anıyoruz.